اسناد محرمانه منتشر شده آمریکا در سایت ویکی لیکس حاکی از اختلاف عمیق اعراب با ایران است
انتشار اسناد محرمانه دولت آمریکا توسط سایت ویکی لیکس، واکنش های مختلفی در کشورهای مختلف برانگیخته است.
از ۲۵۰ هزار سندی که گفته می شود در اختیار سایت ویکی لیکس، اسنادی درباره دیدگاه رهبران کشورهای عربی درباره ایران منتشر شده که نشان می دهد برخلاف سیاست های اعلامی این کشورها در نزدیکی و دوستی با ایران، اختلافات عمیقی با این کشور دارند و در مواردی مقام های آمریکایی را تشویق به حمله نظامی به ایران کرده اند.
در اولین ساعات انتشار این اسناد، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران اعتبار و اهمیت ویکی لیکس را زیر سئوال برد و آن را حاوی اسنادی خواند که آمریکایی، خود می سازند و انتشار می دهند و بر اساس آن قضاوت و بهره برداری می کنند.
آقای احمدی نژاد گفته بود انتشار اسناد ویکی لیکس یک شیطنت است و تاثیری در روابط ایران با کشورها نخواهد گذاشت. «ما اعتبار حقوقی و قانونی برای این اسناد قائل نیستیم و این را یک بازی بی ارزش می دانیم.»
سایت اینترنتی ویکی لیکس، در دسامبر سال ۲۰۰۶ آغاز به کار کرد و مدیریت آن با جولیان آسانژ شهروند استرالیایی است که اخیرا با شکایت دولت سوئد، در لندن بازداشت و با تامین وثیقه به طور موقت آزاد شده است.
در هفته های اخیر نهادها و اشخاص مختلفی در ایران، درباره تاثیر انتشار اسناد ویکی لیکس بر روابط خارجی ایران به خصوص اعراب خلیج فارس اظهار نظر کرده اند و بررسی دقیق محتوای اسناد را یکی از راه های شناخت قضاوت کشورها در ارتباط با ایران و تعیین سیاست خارجی این کشور دانسته اند.
به نظر می رسد که در مقایسه با سایر پدیده های جهانی، مقام های نزدیک به دولت یا سابقا دولتی در ایران رویکرد متفاوتی نسبت به پدیده ویکی لیکس داشته اند و برخلاف موارد مشابه نظریه توطئه را درباره انتشار این اسناد رد کرده اند.
فصلنامه «سیاست خارجی» وابسته به مرکز مطالعات استراتژیک در مجمع تشخیص مصلحت نظام، در آخرین شماره خود که آغاز زمستان منتشر کرده، نسبت به اسناد منتشر شده، واکنش نشان داده است.
هرچند مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از ارکان حکومتی در ایران است اما حضور برخی از چهره های منتقد دولت فعلی و کارشناسان و تکنوکرات های دولت های پیشین ایران در آن، دیدگاه این نهاد را گاه با دیدگاه رایج و رسمی که از سوی دولت این کشور تبلیغ می شود، متفاوت می کند.
"اعراب از جنگ نمی ترسند"
این تحلیل توسط «معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی» مجمع تشخیص انجام شده و می گوید که «ماجراجویی‌هایی ویکی لیکس را می‌توان نشانه‌هایی از آغاز یک جنبش جدید اجتماعی در عرصه فضای مجازی، همچون جنبش‌های سیاسی و اجتماعی که در گذشته شاهد آنها بودیم، دانست. جنبشی که خواهان آزادی اطلاعات و گردش آزاد آن است.»
برخی از مقام های ایرانی در دوره پر تنش روابط ایران و جامعه جهانی و احتمال حمله نظامی به ایران، تهدید به شعله ور کردن آتش جنگ احتمالی در دیگر کشورهای منطقه و ضربه زدن به منافع آمریکا در خلیج فارس می کردند.
فصلنامه مرکز تحقیقات با یادآوری این تحلیل نوشته است برخلاف دیدگاه رسمی و رایج در ایران، انتشار این اسناد نشان داد که برخی از رهبران کشورهای عربی خلیج فارس خواهان حمله آمریکا به ایران هستند.
کشورهای عرب خلیج فارس به جز عربستان سعودی که می گوید برای روابط با ایران اهمیت قائل است، در برابر انتشار اسناد ویکی لیکس و محتوای آن سکوت کرده اند
تحلیلگر فصلنامه سیاست خارجی نتیجه گرفته است که این نوع تهدید از سوی ایران، عملا نتیجه ای برای ترساندن اعراب و ممانعت از اشتیاق آنها برای آغاز جنگ تازه ای در منطقه نداشته است.
در بخش هایی از اسناد منتشر شده در ویکی لیکس آمده که برخی سران کشورهای عربی همسایه ایران از جمله عربستان سعودی ایران را تهدید اصلی در منطقه خاورمیانه می دانند و از آمریکا خواسته بودند که به ایران حمله نظامی کند.
فصلنامه سیاست خارجی در ادامه می نویسد «هر چند که هم ایران و هم این کشورها می‌دانستند که اختلافاتی با یکدیگر دارند، اما بیان صریح این اختلافات به لحاظ دیپلماتیک فضای جدیدی را ایجاد می‌کند که هم چالش‌زا و هم فرصت‌آفرین است.»
با این همه تحلیلگر این نشریه روشن نکرده که انتشار اسناد محرمانه در سایت ویکی لیکس از چه منظری برای ایران چالش زا یا فرصت ساز است.
"سیاست تعامل با اعراب اشتباه بود"
در ادامه بررسی اسناد ویکی لیکس در ایران، اوایل دی ماه امسال نشستی با عنوان «بررسی ابعاد و نتایج ویکی لیکس» در موسسه «دیپلماسی ایرانی» که یک نهاد پژوهشی غیر دولتی در زمینه سیاست خارجی ایران است، برگزار شد.
صادق خرازی می گوید وزارت خارجه ایران نسبت به اسناد منتشر شده بی توجه بوده است
صادق خرازی، معاون پیشین وزارت خارجه ایران و سفیر سابق این کشور در فرانسه که در این نشست شرکت داشته از جمله افرادی است که بازنگری در برخی از سیاست های ایران در ارتباط با اعراب را بر اساس اسناد منتشر شده در ویکی لیکس، ضروری دانسته است.
آقای خرازی در سخنان خود در این باره گفته است: دستگاه دیپلماسی کشور در برابر واقعیتی به نام ویکی لیکس خواب است.
به گفته آقای خرازی امروز امارات و برخی از کشورهای عرب منطقه تهدید اول امنیت ملی ایران هستند و دستگاه سیاست خارجی از این مهم غفلت کرده است. «بی تفاوتی دستگاه‌های دیپلماسی کشور و جدی تلقی نکردن واقعیت ویکی لیکس و تاثیراتی که ویکی لیکس بر جهان سیاست گذاشته موجب شده که آنگونه که بایسته و شایسته دستگاه سیاست خارجی است، این اسناد مورد مداقه قرار نگیرد.»
او با اشاره به اسناد ویکی لیکس درباره روابط ایران و اعراب گفته که سیاست تعامل و مدارا با اعراب هم اشتباه بوده است.
صادق خرازی می گوید: «طبیعی است که این اسناد در آینده سیاسی تحولات داخل کشورمان هم مورد بحث و نقد قرارگیرد. بالاخره جریان آزاد فکری در ایران وجود دارد و این سئوال را مطرح می‌کند که چرا در برابر دنیای عرب و کشورهای عرب ما واگرایانه عمل کردیم و سیاست ما در عین اینکه می‌خواست آنها را جذب کند به نحوی از انحا واگرایانه بوده و نه تنها نتوانسته تنش زدایی کند و اعتماد آفرین باشد بلکه نشان می دهد بی‌اعتمادی‌ها بیشتر و بیشتر از گذشته شده است.»
در حالی که مقام های ایرانی، اسرائیل را به عنوان مهمترین دشمن نظام جمهوری اسلامی معرفی می کنند آقای خرازی گفته که شاید این برداشت صحیحی از وضعیت دوستان و دشمنان ایران نباشد. «کینه و خصم دولت‌های عرب، از اسرائیلی‌ها نسبت به ایران کمتر نیست.»
آقای خرازی گفته، ویکی لیکس واقعیتی را باید حداقل به دولت جمهوری اسلامی و نظام سیاسی ایران منتقل کند: «واقعیت‌ها آنگونه‌ای که دوستان فکر می‌کنند و دوست دارند باشد، نیست و کسانی که نشان می‌دهند دوستان ایران هستند، چندان دوست نیستند و آن تهدیداتی که فکر می‌کنیم تهدیدات اصلی امنیت ملی ایران است، معلوم نیست که واقعیت داشته باشند.»
صادق خرازی از جمله دیپلمات های اصلاح طلب در دولت محمد خاتمی بود که محمود احمدی نژاد با پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری او را از سمت خود عزل کرد. او از جمله دیپلمات های مذاکره کننده با غرب بر سر پرونده اتمی ایران بود.
به گفته آقای خرازی «امروزه، امارات و برخی از کشورهای منطقه تهدید اول امنیت ملی ایران هستند، تهدید اول امنیت ملی ایران، کشورها و قدرت های غربی که در منطقه حضور دارند نیست چرا که می‌توان به نوعی با آنها در یک گفتمانی منافع و تهدیدات مشترک را مورد بررسی قرارداد؛ آنچه مهم است نفاق و تحریک عربی است که اوج آن در رفتار منافقانه حکام ابوظبی است.»
رد تئوری توطئه
محمد حسین عادلی می گوید ویکی لیکس دیپلماسی جهانی را تغییر خواد داد
ماهنامه «مهرنامه» که یک مجله تئوریک درباره علوم انسانی است و در تهران منتشر می شود، در شماره دی ماه خود مجموعه ای را به بررسی جامعه شناسانه پدیده ویکی لیکس اختصاص داده و گفت و گویی با محمد حسین عادلی، معاون پیشین وزارت امور خارجه ایران و سفیر سابق این کشور در لندن داشته است.
آقای عادلی فرضیه طراحی توطئه علیه ایران از طریق انتشار اسناد ویکی لیکس را رد کرده و گفته است که تئوری توطئه آسان ترین راهی است که هر کسی می تواند به آن استناد کند. به گفته آقای عادلی تئوری توطئه را باید در مرحله آخر قرار داد نه آنکه برای ارزیابی هر پدیده ای ابتدا به سراغ تئوری توطئه رفت. به عقیده آقای عادلی، علت توسل به این تئوری، فقدان اطلاعات کافی است یا منافع فردی.
آقای عادلی در این گفت و گو سیاست کشورها را در دو شکل «اعلامی» و «اعمالی» دانسته و گفته که گاهی کشوری سیاستی را اعلام می کند اما در عرصه عمل چیز دیگری می گوید. «مثلا اعراب ادعای دوستی با ایران دارد اما سیاست اعمالی شان نگرانی از ایران و رقابت با ایران است که در اسناد ویکی لیکس آن را می بینید.»
سفیر سابق ایران در لندن اثر ویکی لیکس بر دیپلمات ها را صراحت بیشتر در سیاستهای اعمالی و اعلامی می داند و می گوید «دیپلمات ها می آموزند دست رو بازی کنند چرا که مخفی کاری نشان از این است که آن کشور قدرت چالش رو در رو ندارد.»
آقای عادلی معتقد است ویکی لیکس بر دیپلماسی جهانی هم تاثیر خواهد گذاشت اما ناگهانی نیست بلکه به تدریج شکلی از دیپلماسی را پدید می آورد که در حال حاضر نمی دانیم چیست.
"به همسایگان کارت قرمز بدهیم"
محمد فرازمند، سفیر سابق ایران در بحرین مهمترین نکته را در بررسی اسناد ویکی لیکس، مقایسه دیپلماسی آشکار و پنهان کشورها می داند و می گوید که بررسی این موضوع نشان می دهد که مثلا سوریه سیاست صادقانه ای در برابر ایران داشته اند.
آقای فرازمند در نشست موسسه دیپلماسی ایرانی گفته است: «به‌نظر من تطابق اطلاعات منتشر شده با قرائن آشکار، از اهمیت این اطلاعات نمی‌کاهد زیرا از یک سو این تطابق، تکذیب صحت اطلاعات را سخت می‌کند و از سوی دیگر باید در نظر داشت که همواره اسناد دیپلماسی پنهان، حتی آنهایی که پس از چند دهه منتشر می‌شود منبع قابل اعتنایی برای پژهشگران و تحلیلگران سیاسی است. حال این اسناد مربوط به مسائلی است که در جریان است و بی شک به فهم زوایای مخفی روابط بین الملل و سیاست خارجی کمک می‌کند و تاثیر غیرقابل انکاری نیز بر دیپلماسی محرمانه کشورها خواهد داشت.»
به اعتقاد سفیر سابق ایران در بحرین، برخی از رهبران عرب که در خفا آمریکا را برای حمله به ایران ترغیب کرده اند در تماس‌های آینده خود با مسئولان ایرانی به راحتی نمی‌توانند «دروغ‌های گذشته و مواضع ریاکارنه» خود را تکرار کنند.
«پاره ای از این اسناد برای دیپلماسی ایران می‌تواند فرصت باشد به شرط آنکه فرصت سوزی نکند و موشکافانه و با اعتبار دادن به نظرات کارشناسی با شرایط جدید برخورد کند و از این فرصت خوب استفاده کند و اجازه ندهد اعراب شرمسار از انتشار اسناد، باز مثل گذشته طلبکارانه برخورد کنند.»
آقای فرازمند گفته از یاد نبریم همین اعرابی که امروز خواستار حمله به ایران شده اند در گذشته به صدام کمک می‌کردند و هنوز هم از این کار خود ابراز ندامت نکرده اند. «به نظر من سیاست نرمش در قبال اعراب جنوبی در سال‌های اخیر نتیجه عکس داشته و آنها را دچار سو فهم کرده است. بنابراین باید از مسندات منتشر شده ویکی لیکس برای دادن هشدار و کارت قرمز به همسایگان جنوبی که ریاکارانه با همسایه بزرگ خود رفتار کرده اند، استفاده کرد.»
به گفته آقای فرازمند دیپلماسی ایران باید این توقع را ایجاد کند که این کشورها در چارچوب روابط دیپلماتیک و همچنین در چارچوب دیپلماسی عمومی به تصحیح آثار ناشی از انتشار این اسناد اقدام کنند.
مدیران ویکی لیکس گفته اند که در آینده نزدیک، اسناد محرمانه تازه ای از وزارت امور خارجه آمریکا منتشر خواهندکرد اما مقام های ایرانی پیشاپیش اعتبار اسناد را زیر سئوال برده و به نظر می رسد که این اقدام، بهره برداری سیاسی و دیپلماتیک ایران را از اسناد، دشوار و پیچیده کرده است.
0 comments:
ارسال یک نظر