نیلوفر زارع
"باراک اوباما" رییس جمهوری ایالات متحده در واکنش به این افشاگریها نگرانی خود را نسبت به تاثیرات درز اطلاعات نظامی حساس ابراز کرده اما در عین حال گفته که اسناد افشا شده نکته تازه ای را بازگو نمی کند. در این اسناد که از سال 2004 تا 2010 را دربر می گیرد جزییاتی درباره تلفات ناشی از حملات نیروهای ائتلاف و تلاش دو کشور ایران و پاکستان برای بی ثبات کردن اوضاع افغانستان به چشم می خورد. برخی از رسانه های معتبر بین المللی از یکشنبه گذشته که این اسناد روی اینترنت قرار گرفته کار تحلیل آن را آغاز کرده اند و پیش بینی بسیاری از ناظران این است که اسناد افشا شده ارتش آمریکا، پیچیدگی های جنگ در افغانستان را دو چندان کند و بر روابط این کشور جنگ زده با دو همسایه کلیدی اش یعنی ایران و پاکستان تاثیرات جدی بگذارد.
اتهام ها پر رنگ تر می شوند
مقام های آمریکایی سالهاست که جمهوری اسلامی را به حمایت از ستیزه جویان افغان متهم می کنند اما پاسخ تهران به این اتهام ها همواره یکسان بوده است. ایرانی ها ادعاهای آمریکا را جنگ روانی می خوانند و هدف از آن را ایجاد سوء تفاهم در روابط تهران و کابل عنوان می کنند با این حال اسناد تازه افشا شده ارتش آمریکا می تواند موضع کاخ سفید را در ادعای حمایت تهران از گروه های ستیزه جوی افغان تقویت کند.
به رغم آن که آمریکایی ها از انتشار اسناد محرمانه مربوط به جنگ افغانستان ابراز نگرانی کرده اند و از تاثیرات مخرب آن بر روحیه ارتش کشورشان سخن گفته اند ولی بخش هایی از این گزارشها که به نقش ایران و پاکستان در بی ثباتی افغانستان اشاره دارد می تواند در مجموع به برتری موضع آمریکا بیانجامد.
از آنجا که پایگاه اینترنتی ویکی لیکس( پایگاه منتشر کننده اسناد محرمانه ) به عنوان پایگاه منتقد سیاست های جنگ طلبانه کاخ سفید شناخته می شود مقام های ایرانی و پاکستانی به راحتی نمی توانند انتشار این گزارشها را به جنگ روانی کاخ سفید ربط دهند. اظهارات "جولیان اسنج" پایه گذرا ویکی لیکس در مصاحبه با مجله اشپیگل درباره این که اسناد افشا شده " توحش و نکبت روزمره جنگ را روشن می سازد و افکار عمومی و افکار کسانی را که صاحب نفوذ سیاسی و دیپلماتیک هستند را تغییر می هد" نشانه ای از تضاد منافع گردانندگان این رسانه با سیاستمداران حاکم بر کاخ سفید است و همین مساله کار را برای ایران و پاکستان دشوار کرده است.
این در حالی است که گزارشهای مربوط به ایران در اسناد افشا شده ارتش آمریکا، تاییدی است بر آنچه از سوی واشنگتن " حمایت جمهوری اسلامی از تروریسم بین المللی" خوانده می شود. در یکی از بخش های مهم این گزارش که در آن به نقش ایران پرداخته شده آمده است که دولت ایران به رهبران طالبان پیشنهاد کرده تا در ازای کشتن هر سرباز افغان مبلغ ۱۷۴۰ دلار و در ازای کشتن هر مقام دولتی این کشور مبلغ ۳۴۸۰ دلار بپردازد.
این گزارش همچنین مدعی است که دولت ایران با پرداخت رشوه‌های کلان به برخی نمایندگان مجلس افغانستان سعی در برکناری نمایندگان اصلاح‌طلب این کشور داشته است. در بخشی دیگر از این گزارش که مربوط به ماه مارس سال 2009 است به نقل از نیروهای اطلاعاتی ارتش آمریکا آمده است که یک گروه صد نفری از نیروهای غیر افغانی طالبان به منظور انجام عملیات انتحاری از خاک ایران وارد افغانستان شده اند. همچنین بر اساس این گزارش گفته شده که برخی خودروهای بمب‌گذاری شده در افغانستان در شهر بیرجند ایران به مواد منفجره مجهز می‌شوند. در بخش دیگری از این گزارش که مربوط به فوریه سال ۲۰۰۵ است، آمده است که رهبران طالبان به منظور آمادگی برای عملیات نظامی علیه نیروهای ائتلاف در ولایات هلمند و اروزگان به طور مرتب بین ایران و افغانستان در تردد بوده‌اند. در این گزارش ها اسنادی متعلق به سپتامبر ۲۰۰۹ نیز وجود دارد که حاکی از بکارگیری سلاح‌ها و مهمات ایرانی توسط طالبان است. بر اساس این گزارش ها طالبان در جنگ با نیروهای ائتلاف از آر‌پی‌جی‌هایی استفاده کرده اند که روی آنها به زبان فارسی عبارت «ساخت ایران» حک شده بوده است. همچنین بر اساس سندی متعلق به آوریل سال ۲۰۰۷ این ادعا مطرح شده که القاعده «به کمک جمهوری اسلامی» ۷۲ موشک هوا به هوا از الجزایر خریداری کرده، «و آنها را در زاهدان پنهان کرده» تا بعداً قاچاقی به داخل افغانستان انتقال دهد.
این اسناد به نقش جمهوری اسلامی در «قراردادهای فروش اسلحه بین کره شمالی و شبه‌نظامیان مستقر در پاکستان و به‌ویژه "گلبدین حکمتیار" و القاعده نیز اشاره کرده و در این ارتباط آورده است که "گلبدین حکمتیار"، رهبر حزب اسلامی افغانستان، و مشاور مالی "اسامه بن لادن" در نوامبر سال ۲۰۰۵ از ایران به کره شمالی سفر کرده‌اند تا «قرارداد خرید راکت‌های کنترل از راه دور را به سرانجام برسانند». سند دیگری متعلق به دو سال بعد یعنی سال ۲۰۰۷ نیز حاکی از آن است که دولت ایران به ۹۰ عضو پارلمان افغانستان جمعاً مبلغ چهار میلیون دلار پرداخت کرده است. لیست بلندبالای ادعاهای مربوط به حمایت ایران از ستیزه جویان طالبان در اسناد افشا شده ارتش آمریکا تحلیل های متفاوتی را میان محافل رسانه ای و دیپلماتیک برانگیخته است اما وجه غالب این تحلیل ها را می توان تشدید بدبینی های بین المللی نسبت به سیاست خارجی جمهوری اسلامی دانست.
پاسخ های منفعلانه
نخستین واکنش های تهران به انتشار اسناد محرمانه جنگ در افغانستان تا حدی منفعلانه بوده است. "محمود احمدی نژاد" رییس دولت ایران ضمن رد حمایت کشورش از «از هر گروهی» در افغانستان گفته است که «ما فقط و فقط از مردم افغانستان حمایت می‌کنیم».در این حال دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل نیز اتهام هر گونه ارتباط ایران با گروه‌های افراطی سنی را رد کرده است. حجم اتهام های مطرح شده علیه ایران اما به حدی زیاد است که مقام های جمهوری اسلامی نمی توانند به این سادگی از زیر بار آن شانه خالی کنند. نتیجه بلافصل انتشار این گزارش بدبینی هرچه بیشتر جامعه جهانی نسبت به نیات هسته ای ایران خواهد بود و این شائبه را در محافل دیپلماتیک غرب تقویت می کند که اگر ایران موفق به پیشبرد برنامه های هسته ای اش با نیات نظامی شود امنیت خاورمیانه بیش از همیشه به خطر خواهد افتاد. تحلیل های برخی رسانه های غربی هم موید همین نگرانی است. چنانکه روزنامه "وال استریت جورنال" سه‌شنبه گذشته در گزارشی بر اساس اسناد افشاشده ارتش آمریکا نوشت که همکاری ایران با القاعده «گسترده‌تر از آن است که تصور می‌شد.» این تحلیل با استناد به اتهام های مربوط به همکاری ایران و ستیزه جویان القاعده بر نگرانی های جهانی نسبت به سیاست خارجی جمهوری اسلامی مهر تایید زده است. خبرگزاری فرانسه هم در تحلیلی که مربوط به تاثیر انتشار این گزارش ها بر روابط تهران و کابل است آورده که این گزارشها می‌تواند تلاش‌های حامد کرزای در مخفی نگه داشتن اقدامات ایران در افغانستان را به چالش بکشد.
با این حال در رسانه های جمهوری اسلامی، انتشار اسناد محرمانه جنگ افغانستان به عنوان شکستی برای کاخ سفید مطرح شده است. این رسانه ها بر جنبه هایی از این اسناد توجه کرده اند که موید کشتارغیرنظامیان افغان توسط ارتش آمریکاست. در این رسانه ها همچنین بر ضعف و ناتوانی آمریکا در نگهداری از اسناد محرمانه جنگی تاکید شده است.
این در حالی است که اسناد مربوط به دخالت ایران در افغانستان مورد بی اعتنایی قرار گرفته اند. در خبری که خبرگزاری رسمی ایران "ایرنا" پیرامون انتشار اسناد جنگ افغانستان منتشر کرده کوچکترین اشاره ای به اتهام های مربوط به ایران در این اسناد نشده است.
پایگاه خبری "رجانیوز" که از رسانه های اصلی حامی دولت به شمار می رود نیز توجه چندانی به این اسناد نکرده است. پایگاه خبری تحلیلی "تابناک" نیز که متعلق به محافظه کاران منتقد دولت است در تحلیل اسنادافشا شده ارتش آمریکا تنها دو خط را به اتهام های مطرح علیه ایران در این اسناد اختصاص داده و از ذکر جزییات این اتهام ها پرهیز کرده است. در دوازده خبری هم که خبرگزاری نیمه دولتی "فارس" پیرامون انتشار اسناد محرمانه جنگ در افغانستان منتشر کرده کوچکترین اشاره ای به گزارشهای مربوط به ایران نشده و این اخبار با تیترهایی نظیر "رسوایی برای کاخ سفید"، "فرافکنی اوباما درباره فاش شدن اسناد طبقه بندی شده " و نظایر آن روی خروجی این خبرگزاری قرار گرفته است. در این خبرگزاری همچنین خبری به نقل از ژنرال "حميد گل "رئيس سابق آژانس اطلاعاتي "آي‌اس‌آي " پاکستان منتشر شده که مدعی است "آمريكا نقش سري در انتشار اطلاعات طبقه‌بندي شده ارتش خود داشته و قصد دارد با اين حربه شكست خود در افغانستان را توجيه كند." با توجه به این که در اسناد افشا شده ارتش آمریکا، پاکستان نیز مانند ایران به همکاری با طالبان متهم شده، مقام های اسلام آباد در این زمینه نگرانی مشترکی با تهران دارند و هر دو کشور احتمال می دهند که انتشار این اسناد به برتری موضع کاخ سفید در مناسبات افغانستان منجر شود.
از همین رو بعید نیست که ایرانی ها نیز در موضع گیری های خود طی روزهای آینده ادعاهایی مانند ادعای رییس سابق سازمان امنیت پاکستان را تکرار کنند و انتشار اسناد محرمانه ارتش آمریکا را کار کاخ سفید بدانند. دست کم برای "محمود احمدی نژاد" دامن زدن به چنین ادعایی کار دشواری نیست. او پیشتر نیز ادعا کرده بود که عملیات تروریستی یازدهم سپتامبر توسط خود آمریکایی ها ترتیب داده شده و بنابراین اکنون برایش سخت نیست که بخواهد ادعای انتشار اسناد محرمانه ارتش آمریکا را نیز به خود آمریکایی ها نسبت دهد.
0 comments:
ارسال یک نظر