مهدوی کنی به ریاست مجلس خبرگان انتخاب شد

رفسنجانی: اگر آیت الله مهدوی کنی حاضر باشند مسئولیت را بپذیرند، نامزد نمی شوم تا از این طریق رفع اختلاف شود و خبرگان آسیب نبیند

با اعلام آمادگی اکبر هاشمی رفسنجانی برای کناره گیری از ریاست مجلس خبرگان، محمدرضا مهدوی کنی به این سمت انتخاب شده است در حالیکه یکی از اعضای اصلاح طلب این مجلس از عدم دریافت به موقع دعوت به شرکت در جلسات خبر داده است.

روز سه شنبه، 17 اسفند (8 مارس)، نهمین اجلاس دوره چهارم مجلس خبرگان رهبری با سخنان اکبر هاشمی رفسنجانی کار خود را آغاز کرد و در ادامه این جلسه، انتخابات هیات رئیسه مجلس برگزار شد که در نتیجه آن، محمدرضا مهدوی کنی با کسب آرای شصت و سه تن از هشتاد و چهار نماینده، به مدت دو سال به ریاست این نهاد برگزیده شد.

در حالیکه مهمترین موضوع مورد توجه رسانه ها در اجلاس جاری خبرگان، ادامه و یا خاتمه ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی بر این نهاد بود، در آغاز جلسه روز سه شنبه، آقای رفسنجانی آمادگی خود را برای کناره گیری از این سمت به نفع محمد رضا مهدوی کنی اعلام کرد و نامزد ریاست مجدد بر این نهاد نشد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران - ایسنا - آقای رفسنجانی در سخنان خود در آغاز جلسه روز سه شنبه گفت: "اگر آیت الله مهدوی کنی حاضر باشد مسئولیت ریاست این مجلس را بپذیرد، بنده نامزد نمی شوم تا از این طریق رفع اختلاف شود."

براساس این گزارش، اکبر هاشمی رفسنجانی در این سخنرانی گفت که در هیج دوره ای، خود شخصا نامزد هیچ سمتی نبوده و با اشاره به نامزدی در انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری، افزود: "پست هایی که داشته ام، با فشار و تکلیف بوده است، در انتخابات نهم نیز شرایطی دیدم که نمی خواهم درباره آن صحبت کنم، چرا که تجدید اختلاف می شود."

وی گفت که تصمیم گرفته است دیگر در هیچ انتخاباتی شرکت نکند و اگرچه مردم را به شرکت در انتخابات تشویق می کند اما "به خاطر سن بالای من، کسی نباید از من توقع داشته باشد."

به گزارش ایسنا، آقای رفسنجانی در مورد قبول نامزدی ریاست مجلس در انتخابات قبلی این سمت هم گفت که پس از آنکه اعضای جامعه روحانیت مبارز از جمله محمدرضا مهدوی کنی و محمد یزدی به او مراجعه کرده و خودداری از شرکت در انتخابات را "مساوی با خیلی از خطرها" دانستند، برای مشورت، به آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی مراجعه کرد که آقای خامنه ای هم شرکت او در انتخابات را "واجب" دانست.

آقای رفسنجانی افزود که از آنجا که نامزدی ریاست خبرگان "برای من امر بود" در انتخابات شرکت کرد و افزود که "بازهم در این انتخابات بداخلاقی هایی دیده شد، که البته این بداخلاقی ها مثل گذشته نبود، محدودتر بود" اما در مورد ماهیت این "بداخلاقی ها" توضیحی نداد.

اکبر هاشمی رفسنجانی گفت که اگر لازم باشد، بازهم "در خدمت این انقلاب می مانم" اما افزود "منتظرم که آیت الله مهدوی کنی بگویند که آمادگی برای حضور دارند."

رفسنجانی: آقای مهدوی کنی مساله موانع را مطرح کرده اند

وی اظهار داشت که دو سال پیش هم در مورد ریاست آقای مهدوی کنی صحبت کرده بود و اعلام داشت که در حال حاضر هم در صورت اعلام نامزدی وی، از آن حمایت می کند.

رئیس مجلس خبرگان در عین حال گفت: "البته آقای مهدوی کنی بحث سن و کسالت را مطرح کردند که من به ایشان گفتم این موضوع سابقه دارد و آیت الله مشکینی هم جلسات را اداره می کردند اما آقای مهدوی کنی، مساله موانع را مطرح کردند."

وی افزود: اگر ایشان حاضر باشند مسئولیت را بپذیرند، نامزد نمی شوم تا از این طریق، رفع اختلاف شود و این نهاد مقدس آسیبی نبیند، و اگر ایشان نخواهند بیایند و دیگران بخواهند بیایند، من همراهی می کنم."

اختلاف در خبرگان و نامزدی کنی

در خبر دیگری در مورد آغاز به کار اجلاس خبرگان، سایت کلمه، از سایت های منتقد دولت، به نقل از آیت الله علی محمد دستغیب، از مراجع تقلید منتقد حکومت و نماینده شیراز در مجلس خبرگان، گفته است که دعوتنامه شرکت در اجلاس جاری را به موقع دریافت نکرده است و به همین دلیل، قادر به حضور در این اجلاس نیست.

آیت الله دستغیب، که در اجلاس قبلی خبرگان دیدگاه های خود را در مورد لزوم نظارت این مجلس بر عملکرد حکومت بیان داشته بود، گفته است که برخلاف دوره های قبل که دعوتنامه شرکت در اجلاس یک ماه جلوتر به دست اعضا می رسید، این دعوتنامه را روز گذشته دریافت کرده و دبیرخانه خبرگان، دلیل آن را مشکلات اداره پست اعلام داشته است.

آیت الله دستغیب: تصمیم بر عدم شرکت نداشتم، اما با عدم دعوت کتبی از طرف دبیرخانه مجلس خبرگان مواجه شدم

مجلس خبرگان رهبری، که هشتاد و شش عضو دارد، معمولا هر شش ماه یک بار تشکیل جلسه می دهد و هر دو سال یک بار، اعضای هیات رئیسه خود متشکل از رئیس، نایب رئیس اول و نایب رئیس دوم و دو منشی هیات رئیسه را از میان نامزدهای عضویت در هیات رئیسه انتخاب می کند.

پس از درگذشت علی مشکینی، رئیس سابق مجلس خبرگان، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری پیشین و رئیس کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام، در جلسه شهریور سال 1386 مجلس خبرگان به ریاست این نهاد انتخاب شد.

محمود هاشمی شاهرودی، رئیس سابق قوه قضاییه و محمد یزدی، رئیس پیشین این قوه، به عنوان نایب رئیسان اول و دوم، و قربانعلی دری نجف آبادی، دادستان سابق و وزیر اطلاعات پیشین، و احمد خاتمی، یکی از امامان جمعه موقت تهران و از طرفداران تندرو دولت محمود احمدی نژاد نیز به عنوان منشی های هیات رئیسه مجلس برگزیده شدند.

در انتخابات ریاست مجلس خبرگان در سال 1386، با وجود مخالفت نمایندگان طرفدار محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری، با اکبر هاشمی رفسنجانی و تمایل آنان به انتخاب محمد تقی مصباح یزدی و یا احمد جنتی به این سمت، اکثر نمایندگان به آقای رفسنجانی رای دادند که بر اساس اظهارات روز سه شنبه وی، ممکن است نتیجه حمایت جامعه روحانیت مبارز و همچنین، تمایل آیت الله خامنه ای بوده باشد.

در عین حال، با نزدیک شدن زمان برگزاری اجلاس جاری مجلس خبرگان، اظهار نظر رسانه ها و گروه های طرفدار دولت در مورد لزوم جایگزینی آقای رفسنجانی شدت گرفت.

اگرچه در انتخابات دوره قبلی ریاست مجلس خبرگان، اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان یکی از منتقدان مهم دولت محمود احمدی نژاد شناخته شده بود، اما از آن زمان تا کنون، مواضع آقای رفسنجانی در قبال بحران سیاسی پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در خرداد 1388، باعث تشدید حملات حامیان دولت و به گفته برخی از آنان، حتی ناخرسندی آیت الله خامنه ای از آقای رفسنجانی شده است.

مواضع رفسنجانی نسبت به دولت با دیدگاههای رهبر جمهوری اسلامی تفاوتهایی داشته است

پس از اعلام نتیجه انتخابات سال 1388، در حالیکه رهبر جمهوری اسلامی، حتی پیش از تکمیل روند قانونی اعلام نتیجه انتخابات، گزینش دوباره محمود احمدی نژاد را مورد تایید قرار داد و در سخنانی در نخستین نماز جمعه پس از انتخابات، خود را طرفدار نظرات آقای احمدی نژاد معرفی کرد، آقای رفسنجانی هرگز نتیجه این انتخابات را رسما تایید نکرد.

اکبر هاشمی رفسنجانی در خطبه های آخرین نماز جمعه ای که امامت آن را برعهده داشت، اعتراضات پس از انتخابات را یک بحران سیاسی برای جمهوری اسلامی خواند و خواستار تلاش برای حل و فصل این بحران از راه های مسالمت آمیز شد هر چند آیت الله خامنه کوتاه مدتی پیش از آن، بر لزوم سرکوب اعتراضات تاکید نهاده بود.

اکبر هاشمی رفسنجانی از آن زمان به بعد نیز بارها گفته است که مواضع و نظرات خود در مورد راه حل بحران سیاسی کنونی را تغییر نداده و به همین دلیل هم، طرفداران تندرو محمود احمدی نژاد این مواضع را مغایر دیدگاه های رهبر جمهوری اسلامی دانسته و آقای رفسنجانی را به مخالفت با رهبری و همسویی با منتقدان حکومت متهم کرده اند.

اختیارات خبرگان

با نزدیک شدن زمان برگزاری اجلاس جاری مجلس خبرگان، رسانه ها و مقامات طرفدار دولت از لزوم برکناری آقای رفسنجانی و نامزدی محمدرضا مهدوی کنی، از روحانیون محافظه کار حمایت کردند.

در روزهای اخیر، رسانه های طرفدار دولت گزارش های متعددی را از آمادگی آقای مهدوی کنی برای تصدی ریاست مجلس خبرگان و حمایت نمایندگان این مجلس از او منتشر کرده اند و از جمله، روز گذشته خبرگزاری فارس گزارش کرد که شصت و یک تن از نمایندگان مجلس خبرگان خواستار ریاست وی شده اند.

این رسانه ها به انتشار مطالب ضد و نقیضی نیز از موضع آقای رفسنجانی در قبال انتخاب رئیس مجلس خبرگان مبادرت کرده و از جمله در مواردی گفته بودند که آقای رفسنجانی خود مایل به ادامه تصدی این سمت نیست و از انتخاب آقای مهدوی کنی حمایت می کند.

در مقابل، برخی از رسانه ها و اشخاص طرفدار آقای رفسنجانی، از عدم توانایی جسمی و یا تمایل آقای مهدوی کنی به ریاست مجلس خبرگان خبر داده بودند.

منتقدان مجلس خبرگان این نهاد را به عدم کارآیی در ایفای نقش خود متهم کرده اند

محمد رضا مهدوی کنی، از مقامات و شخصیت های شناخته شده در جمهوری اسلامی است و در حال حاضر، علاوه بر سمت های دیگر، نماینده مجلس خبرگان، رئیس دانشگاه امام صادق، و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز، یک تشکل متنفذ محافظه کار یا به اصطلاح اصولگراست که اکبر هاشمی رفسنجانی نیز در آن عضویت دارد.

براساس اصل 107 قانون اساسی جمهوری اسلامی، مجلس خبرگان رهبری وظیفه انتخاب رهبر جمهوری اسلامی را پس از آیت الله روح الله خمینی برعهده دارد.

طبق این اصل، در صورت مرگ و یا کناره گیری و یا عدم توانایی رهبر به ادامه تصدی این سمت، نمایندگان مجلس خبرگان جانشین او را از میان فقهای واجد شرایط انتخاب می کنند.

اصل 111 قانون اساسی در شرح اختیارات مجلس خبرگان گفته است: "هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصل پنجم و یکصد و نهم [راجع به شرایط رهبری] شود، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی شرایط بوده است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصد و هشتم می باشد."

برخی از منتقدان مجلس خبرگان با استناد به این اصل گفته اند که مجلس خبرگان در سال های پس از انتخاب آیت الله علی خامنه ای، به وظیفه اصلی خود برای بررسی عملکرد رهبر به منظور تشخیص نقاط ضعف احتمالی وی عمل نکرده و به همین دلیل هم خبرگان را نهادی فاقد کارآیی، وابسته به رهبری و تشریفاتی دانسته اند.

به گفته آنان، از آنجا که شورای نگهبان، که فقهای عضو آن منصوبان رهبری هستند، حق تایید و یا رد صلاحیت نامزدهای نمایندگی مجلس خبرگان را دارند، این مجلس عملا فاقد توانایی و حتی تمایل لازم برای رسیدگی به عملکرد رهبری است و حتی این امکان نیز وجود دارد که نظرات رهبر جمهوری اسلامی به طور غیرمستقیم، بر گزینش جانشین او تاثیر داشته باشد.

در عین حال، این نظر نیز مطرح شده است که ممکن است در شرایط بحرانی و خاص، مانند درگذشت و یا کناره گیری ناگهانی رهبر، و یا مواجهه حکومت با بحران های شدید، نمایندگان این مجلس به اعتبار جایگاه قانونی خود، قادر به ایفای نقشی مهم باشند و در چنین مواقعی، ریاست بر این نهاد می تواند اهمیتی خاص بیابد.