جزوه ای که خواب محافظه کاران را آشفته کرده است

سپهر سعادت -

روزنامه جوان عنوان مطلب خود درباره این جزوه راهبردی را "رمز گشایی از جزوه آقای مشاور" گذاشته است و از وجود پروژه  مطالعاتی چندین ساله به نام " اصلاحات 2" با رهبری  میرحسین موسوی سخن گفته است.نویسنده این روزنامه کوشیده است نگاهی تئوریک به جزوه راهبردی اصلاحات داشته باشد اما در پس رنگ و لعابهای تئوریک برای نقد نظریات مطرح شده در این جزوه ،همان عبارات و اتهام هایی به چشم می خورد که از زبان دادستان کل کشور ،وزیر اطلاعات و سایر افراد وابسته به حکومت نیز شنیده می شود. روزنامه جوان در این حال گفت و گویی نیز با یک منبع آگاه انجام داده و از زبان این منبع، جزوه منتسب به تاجیک را زمینه ساز آشوب های خیابانی و هتک حرمت به مقدسات دینی دانسته است.با توجه به بازداشت اکثر مشاوران موسوی طی هفته های گذشته به نظر می رسد هدف از بازداشت این افراد بیش از هر چیز یافتن سرنخ هایی از استراتژی پیش روی اصلاح طلبان باشد. از جمله مشاوران و همکاران موسوی که دستگیر شده اند ، عبارتند از:سید علیرضا حسینی بهشتی (فرزند آیت الله دکتر بهشتی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس)، محمد باقریان (از مدیران ارشد نظام در دوران سازندگی و اصلاحات)، فروزنده مسئول دفتر میر حسین موسوی، علیرضا بهشتی شیرازی (سردبیر روزنامه کلمه سبز و سایت کلمه)، قربان بهزادیان نژاد (استاد داشگاه تربیت مدرس و رئیس موسسه توسعه علوم انسانی).

دکتر محمدرضا تاجیک استاد علوم سیاسی دانشگاه بهشتی، مدیرمسئول و سردبیر فصلنامه گفتمان، نویسنده جند کتاب معتبر در حوزه علوم سیاسی، رئیس سابق مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری (دوران خاتمی) از مشاوران ارشد میرحسین موسویست..

جزوه منتسب به تاجیک به عنوان سندی راهبردی در دست اصلاح طلبان شامل توصیه های متعدد و پیش بینی هایی برای آینده است اما گزارش زیر صرفا بر محور کانونی این جزوه یعنی ارایه "راهبرد برای ایجاداصلاحاتی ساختاری در جامعه" متمرکز شده است.

ادعایی که به سادگی نقض می شود

روزنامه جوان کوشیده است که از محمد رضا تاجیک شخصیتی مرموز به نمایش بگذارد.انتخاب عباراتی مانند"مرد سایه" و فردی که " سوابقش همچنان راهی به روشنایی نیافته است،"نیت این روزنامه را برای ترسیم یک شخصیت رازآلود برملا می کند.این روزنامه در نهایت برخی از سوابق مطالعاتی و علایق علمی تاجیک را بازگو کرده و تعبیر "پست مدرن" را نیز به شکلی افراطی برای نشان دادن مشرب فکری وی به کار برده است.این روزنامه مدعی شده که تاجیک و همفکرانش به پیروی از مشرب پست مدرن ها "همواره و در هرشرایطی اصالت را به «تغییر» داده و مدام از وضعیت های نو سخن به میان می آورند ، بی آنکه نقش و تدبیر خود را در همان وضع مسبوق تعریف کنند و یا حتی آلترناتیوی برای وضع موجود بیندیشند."

این ادعا در شرایطی مطرح شده است که نویسنده روزنامه جوان خود بارها به اهداف و اولویت بندی های اصلاح طلبان برای رسیدن به وضع مطلوب اذعان کرده و به این ترتیب ادعای بی برنامه بودن اصلاح طلبان و نداشتن تدبیر برای آینده را به دست خود نقض کرده است.

دشمنان همیشگی جامعه باز

جزوه منتسب به تاجیک دارای پنج سطح تحلیل است که به ترتیب شامل تحلیل" جنبش سبز"،"پدیده ضد جنبش سرخ"،"کنش سیاسی –اجتماعی"،"تدبیرهای ممکن و مطلوب" و"تقریرهای ممکن و مطلوب" می شود. فحوای تمام سطوح تحلیل این جزوه به ساده ترین زبان ممکن ارایه راهکارهایی عملی برای ایجاد اصلاحاتی عمیق و ساختاری است که الزاما از دریچه ورود به ساخت حقیقی قدرت محقق نمی شود. در این جزوه توصیه شده است که جنبش باید با وارد ساختن «سمت اصلی ضربه» به جانب هزاران مرکز کانون قدرت، در پایین و در سطح جامعه مدنی کار خود را به پیش ببرند" و سعی در به حرکت در آوردن "ریزبدنه های جامعه "داشته باشد. هدف نهایی نیز آن است که "گروه ها و اقشار مختلف اجتماعی گوناگون،همگی در تدبیر جامعه خود سهیم شوند و در یک رابطه عرضی با هم بتوانند یک جامعه پویای فاقد دولت(فاقد قدرت مرکزی و فاقد سلسله مراتب طولی قدرت) را بنیان نهند.

نقد روزنامه جوان درست در همین جا شکل می گیرد.جایی که نقش حکومت به عنوان قدرت مطلقه مرکزی مورد چالش واقع می شود و شهروندان می کوشند با استفاده از ابرازها و امکان های جامعه مدنی هژمونی مرکزی را به چالش بکشند.نویسنده این روزنامه از همین رو در رمزگشایی های خود از جزوه منتسب به تاجیک، وی و همفکرانش را مروجان " طرح رادیکال دموکراسی" می خواند و در عوض خود به شکلی نسبتا آشکار از یک جامعه بسته مبتنی بر سلسله مراتب افقی دفاع می کند که در آن برخی قوانین قدسی و لایتغیر هستند.

اعتراف زیرپوستی به شکست

نقدهای روزنامه جوان به جزوه"چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما" نشان دهنده عمق تشویش و نگرانی محافظه کاران از پیشرفت موفقیت آمیز اصلاحات ساختاری در جامعه ایران است.نویسنده این روزنامه پس از نقد مورد به مورد تحلیل های ارایه شده در جزوه منتسب به تاجیک دست به پیش بینی تدابیر آینده جنبش سبز نیز زده است.پیش بینی نویسنده این روزنامه شامل 27 بند است که در آن به مواردی چون " تلاش برای کاهش رضامندی سیاسی،فرهنگی،اجتماعی و سیاسی در برابرحاکمیت"، " فعال شدن گروه های مختلف و سازمان های مردم نهاد در حوزه حقوق بشر،مطبوعات و زنان و کارگران"،" راه اندازی و همکاری با رسانه های برون مرزی برای ایجاد فشار رسانه ای از برون و بازتاب آن در داخل"،" تشدید فضای مجازی"،" بالا بردن هزینه های دفاع و حمایت از دولت" و " نمادسازی های جدید متناسب با اقتضائات پراگماتسیتی برای ایجاد موج جدید و..." اشاره شده است.

نویسنده این تحلیل هیچ اشاره ای به ریشه های ایجاد نارضایتی عمومی از دولت نکرده و بحران مشروعیت و مقبولیت و مشارکت حکومت را یکسره حاصل توطئه های ساخته شده توسط اصلاح طلبان دانسته است.او اشاره نمی کند که چرا گروه های متنوع و مختلفی از مردم اکنون تا این حد خواهان همبستگی در زمینه فعالیت های حقوق بشر،زنان و کارگران شده اند،اشاره نمی کند که چرا بسیاری از فعالان رسانه ای ترجیح داده اند برای رساندن پیام خود از رسانه های برون مرزی استفاده کنند،اشاره نمی کند که چرا هزینه های دفاع و حمایت از دولت حتی در میان محافظه کاران تا این حد بالا رفته است.این روزنامه با غیر واقعی خواندن همه بحران هایی که اکنون مبتلابه حکومت جمهوری اسلامی است در مجموع کوشیده است جزوه راهبردی جنبش سبز را به یک مانفیست خرابکارانه شبیه کند و برای تعقیب قضایی تدوین کنندگان آن توجیهی بتراشد.با این حال در پس پشت نقد جوان به جزوه راهبردی اصلاح طلبان اعترافی به شکست نهفته است چرا که پیش بینی های این جزوه مو به مو محقق شده و با عمق گرفتن مطالبات دموکراتیک در ریز بدنه های جامعه خواب حافظان وضع موجود آشفته تر از همیشه شده است.