بارزانی در ایران و پرچمی که دردسرساز شد

کاوه قریشی

روزنامه نگار

"استفاده از پرچم در پروتکل رفتاری روابط دیپلماتیک و دیدارهای مقامات رسمی کشور‌ها یکی از بدیهی‌ترین اصول به شمار می‌آید"

سفر اخیر مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق به تهران، یکی از سفرهای پر حاشیه چند سال گذشته او به ایران بود. نکته‌ای که در این سفر به موضوع روزنامه‌های مستقل کردستان عراق تبدیل شد، نه محتوای سفر و جزئیات مذاکرات آقای بارزانی با مقامات ایرانی، بلکه وجود همزمان دو پرچم ایران پشت سر او در کنفرانس مطبوعاتی‌اش با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی بود.

مساله پرچم در روابط دیپلماتیک رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق به ویژه با کشورهای همسایه برای چندمین بار پیاپی است که برای او دردسر ساز می‌شود. سال گذشته نیز نبود پرچم حکومت مرکزی عراق و پرچم حکومت محلی کردستان به هنگام کنفرانس مطبوعاتی بارزانی با احمد داود اغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در آنکارا به حاشیه‌ای برای او در رسانه‌های کردستان عراق تبدیل و از آن به عنوان یک تحقیر دیپلماتیک یاد شد، حتی رسانه‌ها این موضوع را در لیست ده اشتباه عمده سیاسی آقای بارزانی ثبت کردند.

در میانه این کنفرانس زمانی که خبرنگار از آقای بارزانی می‌پرسد چرا او از پرچم کردستان عراق استفاده نکرده، بارزانی بهت زده به پشت سر خود نگاه می‌کند و تنها پرچم سرخ رنگ و هلال نشان ترکیه را می‌بیند؛ این لحظه که از سوی عکاسان خبری شکار شد، در مدت زمان کوتاهی به عکس اول بسیاری از رسانه‌های کردستان عراق و ترکیه مبدل شد.

آن زمان شایعاتی در مورد اینکه دولت ترکیه از قبل دعوت از بارزانی را مشروط به همراه نداشتن پرچم کردستان کرده است، مطرح شد. هر چند فواد حسین، رئیس دیوان حکومت اقلیم کردستان موضوع را تکذیب کرد، اما تا این لحظه نیز پاسخ روشنی از سوی بارزانی و حکومت تحت امر او به این سوال خبرنگار داده نشده است.

در مورد ایران نیز سال ۸۹ موضوع اهتزاز پرچم عراق و کردستان در دیدار برهم احمد صالح، نخست وزیر سابق کردستان عراق با استاندار کرمانشاه و وجود پرچم جمهوری اسلامی در مقیاس رومیزی باعث انتقاد شدید مقامات و رسانه‌های جمهوری اسلامی از استاندار کرمانشاه شد. معترضان از این موضوع به عنوان یک «تحقیر دیپلماتیک» یاد کردند که آقای استاندار بر جمهوری اسلامی تحمیل کرده است.

استفاده از پرچم در پروتکل رفتاری روابط دیپلماتیک و دیدارهای مقامات رسمی کشور‌ها یکی از بدیهی‌ترین اصول به شمار می‌آید و نقض آن معمولا به معنی یک نوع تحقیر سیاسی برای دو طرف محسوب می‌شود.

پرچم کردستان، در سال ۱۹۲۰ در جریان کشمکش‌های سیاسی کرد‌ها در امپراطوری عثمانی توسط تشکل "خوی بون" طرح شد و از آن زمان تاکنون به یکی از نمادهای مبارزات سیاسی کرد‌ها در سرزمین های محل سکونتشان به شمار می‌آید، طوری که در حکومت اقلیم کردستان عراق به عنوان پرچم ملی رسمیت یافته و در ادارات و سازمان‌های دولتی در کنار پرچم حکومت مرکزی عراق از آن استفاده می‌شود.

"مساله پرچم در روابط دیپلماتیک رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق به ویژه با کشورهای همسایه برای چندمین بار پیاپی است که برای او دردسر ساز می‌شود"

موضوع استفاده از پرچم در عراق به ویژه در مناطق محل بحث مانند خانقین و کرکوک همواره موضوع جدال کرد‌ها و حکومت مرکزی بوده است. این موضوع اولین بار در سال ۲۰۰۶ بعد از صدور دستور بارزانی برای پایین کشیده شدن پرچم عراق از ادارات و اماکن عمومی کردستان عراق مساله ساز شد. رئیس حکومت اقلیم کردستان در توجیه این دستور اعلام کرد که پرچم عراق نمادی از رژیم بعثی صدام حسین است و گفت استفاده از پرچم رژیمی که هزاران شهروند کرد و عرب را به خاک و خون کشیده روا نیست، بنابراین باید تا اعمال تغییر در آن نباید مورد استفاده قرار گیرد. این موضوع خشم حکومت مرکزی و حتی برخی از شخصیت‌های عرب خارج از عراق را برانگیخت.

با این حال دستور آقای بارزانی در ‌‌‌نهایت منجر به توافقی بر سر تغییر و طراحی جدید پرچم عراق شد و پس از آن کرد‌ها پذیرفتند تا اعمال این تغییرات، پرچم فعلی عراق را به رسمیت بشناسند. دومین بحران اما مربوط به چند ماه پیش می‌شود. زمانی که نخست وزیر عراق به مقامات به نظامی ارتش این کشور در شهر خانقین دستور داد که پرچم حکومت اقلیم کردستان از کنار پرچم ملی عراق پایین کشیده شود. این موضوع یک بار دیگر باعث بروز خشم کرد‌ها شد و علاوه بر اعتراض‌های خیابانی شهروندان خانقین، مردم در استان کردنشین دهوک نیز تمامی پرچم‌های حکومت مرکزی را پایین کشیدند.

بحران اخیر تا این لحظه نیز ادامه دارد اما به نظر می‌رسد مذاکرات مقامات حکومت مرکزی و حکومت اقلیم کردستان بر سر این موضوع نتیجه مثبت دهد و آتش اختلافات آن‌ها بر سر پرچم به صورت موقت فروکش کند. ناظران سیاسی دنیای عرب در داخل و خارج از عراق معتقد هستند حساسیت کرد‌ها در مورد پرچم عراق و اقلیم کردستان بیشتر نشات گرفته از معلق ماندن مشکلات اصلی این اقلیت نژادی مذهبی در عراق است. مشکلاتی نظیر تعلیق در اجرای ماده ۱۴۰ قانون اساسی که سرشماری در منطقه کرکوک را اجتناب ناپذیر می‌کند.

با این حال موضوع پرچم یک بار دیگر خارج از مرزهای عراق و به هنگام دیدار مسعود بارزانی با علی اکبر صالحی، آقای بارزانی را هدف حمله رسانه‌های منتقد کردستان عراق قرار داده و ممکن است در روزهای آینده نیز باعث اعتراض مقامات عراقی شود. منتقدان ایستادن بارزانی زیر پرچم ایران و به اهتزاز درآمدن همزمان دو پرچم جمهوری اسلامی کنار آقای بارزانی و آقای صالحی را نقض عرف دیپلماتیک می‌دانند.

سفر رئیس اقلیم کردستان جهت حل بحران مرزهای مشترک کردستان عراق با ایران صورت گرفته است. او در این دیدار علاوه بر وزیر امور خارجه، رئیس مجلس شورای اسلامی، دبیر شواری عالی امنیت ملی با آیت الله خامنه‌ای و محمود احمدی‌نژاد نیز ملاقات کرده است. آنطور که از فحوای کلام رسانه‌های حکومتی برمی آید محتوای اصلی این سفر که به دعوت رسمی جمهوری اسلامی صورت گرفته، مذاکره بر سر پژاک، گروه مسلح مخالف جمهوری اسلامی، و اتخاذ سیاست مشترک در رابطه با مرز‌ها است.

مقامات کردستان عراق دارای مناسبات تاریخی با جمهوری اسلامی هستند و در طول سالهای گذشته نیز به علت نفوذ اقتصادی سیاسی و نقش تعیین کننده ایران در عراق این روابط تقویت شده است. جمهوری اسلامی علاوه بر حکومت مرکزی عراق همواره روابط ویژه با کردستان عراق داشته و هر از چندگاهی در سطوح بالا با مقامات این منطقه فدارل بر سر موضوع‌های مختلف به گفتگو می‌نشیند.

محتوای دقیق سفر مسعود بارزانی به تهران مشخص نیست اما بحث و مذاکره درباره پژاک و پ ک ک با دولت‌های ایران و ترکیه بار‌ها برای او دردسرآفرین بوده است. با این حال آنچه واضح است انتقاد افکار عمومی از استفاده نکردن او از پرچم اقلیم کردستان عراق در دیدار با مقامات جمهوری اسلامی است. باید منتظر ماند و دید واکنش آقای بارزانی به این انتقاد‌ها چگونه خواهد بود. آیا این بار نیز مانند موضوع دیدار با احمد داود اوغلو منتقدان را بی‌پاسخ می‌گذارد، یا از محذوریت‌های احتمالی دیپلماتیک و حساسیت رابطه با جمهوری اسلامی می‌گوید.

0 comments:

ارسال یک نظر