روسيه هم دشمن شد؟!
تحلیل فضای روابط ایران و روسیه در شرایط امروز
فهیمه روشن
محمود احمدي نژاد در سفر استاني اش به كرمان حرف هايي زد كه تاكيد داشت، مدودف رئيس جمهور روسيه گوش دهد. احمدي نژاد با لحني كه گويي يكي از اعضاي حزب توده از برادر بزرگتر گله مي كند، گفت: "امروز توضيح رفتار مدودف براي ملت ايران از سوي ما مشكل شده است." احمدي نژاد در بخش ديگر گفته هايش به خدمات دولتش به روسيه اشاره كرد و گفت:" قبلا مي گفتند غربيها به ما فشار مي آورند، خب ما هم تحت فشاريم اما اين فشارها باعث نشده كه به اين بهانه عليه منافع روسيه اقدام كنيم ."
دوستي هايي كه بر باد سوار است
شعار مرگ بر روسيه سالهاست كه از فضاي نماز جمعه تهران حذف شده و روسها بيست سال است كه قرارداد بسته اند تا نيروگاه اتمي بوشهر را راه اندازي كنند. در تمام اين دوران روسها شريك استراتژيك ايران بوده اند ،شريكي كه قرار بوده، تا با بهره بردن از منابع اقتصادي ايران از نيروگاه اتمي بوشهر گرفته تا بخش گاز و نفت، در شوراي امنيت و ديپلماسي جهاني از ايران حمايت كنند. البته روابط ايران و روسيه در هيچ برهه اي مانند پنج سال گذشته استراتژيك نبوده است.
دولت اصلاحات سعي در تنش زدايي و رابطه مسالمت آميز با غرب داشت و همين باعث شده بود تا پرونده هسته اي ايران به تحريم نكشد و در همان كش و قوسهاي آژانس اتمي بماند. اما دولت احمدي نژاد با بلند پروازيهاي اتمي و اعلان جنگ ديپلماتيك به اروپا و آمريكا عملا در اردوي مضمحل شده شرق قرار گرفت. اگر شوروي سابق به دلايل ايدئولوژيك از كشورهاي اقماريش حمايت مي كرد، اما روسيه بر جاي مانده از شوروي ديگر نه آن توان شوروي سابق را داشت و نه حكومتي ايدئولوژيك به شمار مي رفت تا فراتر از منافع ملي خود عمل كند. روسها در تمام سالهاي پس از انقراض شوروي عملا سياستي معامله گرا داشتند و بر سر تمام آنچه از نفوذ شوروي مانده بود، بنابر منافع ملي و قدرت گرفتن روبل، حاضر به معامله بودند. روسها حتي حاضر بودند تمام متحدان قديمي را وجه المصالحه امتياز از غرب قرار دهند. رژيم صدام يكي از همين معاملات بود. سكوت روسها در قبال نابودي صدام و دادن اطلاعات غلط به صدام حتي تا شب حمله آمريكا به عراق، باعث شد تا اين ابرقدرت ورشكسته امتيازاتي را در حوزه بالكان و شرق اروپا از غرب دريافت كنند. روسها تا آخرين لحظات به صدام اطمينان دادند كه آمريكا به عراق حمله نخواهد كرد و در صدد نابودي حزب بعث نيست.
احمدي نژاد در سياست رو به سوي منتقدين آمريكا، بادبان سياست خارجي ايران را به سمت روسيه و چين چرخاند. دو عضو دائم شوراي امنيت كه مي توانستند در جلوگيري از صدور قطعنامه هاي تحريمي نقش بازی کنند. دولت احمدي نژاد حتي اين تخيل را نيز داشت كه روسيه قطعنامه ها را وتو كند. اما روسها تنها به تعديل بخش هايي از سه قطعنامه پيشين بسنده كردند. حالا اوضاع و احوال براي اولين بار تغيير كرده و روسها در سمت آمريكا ايستاده اند و احمدي نژاد مي گويد:"مقامات روسيه اجازه ندهند مردم ايران آنها را در صف دشمنان تاريخي خود قرار دهند."
امتيازهايي كه بر باد رفت
بيانيه تهران آخرين تيري است كه نظام پرتاب كرده، تا بلكه بتواند از تحريمي همه جانبه آن هم نه از سوي آمريكا، بلكه شوراي امنيت و سازمان ملل و با اجماع قدرتهاي بزرگ جلوگيري كند . نبودن متحدي در ميان پنج عضو شوراي امنيت كار را به جايي رسانده كه دولت احمدي نژاد از دولتين تركيه و برزيل كه عضو غير دائم و موقت هستند، استمداد كند. به نظر مي رسد تمام امتيازاتي كه دولت احمدي نژاد به روسيه داده است و اتفاقا غير قابل استرداد است، بر باد رفته است. دولت احمدي نژاد بنا بر سياستهاي بلند پروازانه هسته اي عملا درياي خزر را به روسها واگذار كرد و از حق مشاع ايران صرفنظر كرد تا آنجا كه روسها عملا بزرگترين سهم را از درياي خزر بردند و حتي اين درياي بي طرف را جولانگاه ناوگان نظامي خود كردند و به صورت يك طرفه درياي خزر را نظامي اعلام كردند. در اين ميان دولت ايران عملا عقب نشيني كرد و اين حق روسيه را پذيرفت. مسلمانان چچني به واسطه همين ضعف ديپلماتيك هيچ گاه از حمايت ايران برخوردار نشدند، همانگونه كه در چين نيز سركوب قيام مسلمانان از سوي هوادارن دولت احمدي نژاد و روزنامه كيهان مساله اي داخلي تعبير شد. امتيازاتي مانند فروش گاز ارزان به روسيه، چشم پوشي از اخذ هزينه تاخير راه اندازي نيروگاه بوشهر و وابستگي صنايع نظامي به روسيه بدون پشتيباني مطمئن، از امتيازاتي بود كه با گشاده دستي به روسها واگذار شد و در عوض آنچه به دست آمد، تنها وعده هايي بود كه روسها دادند و عملي نكردند. پدافند اس 300 هيچگاه به دست سپاه نرسيد. نيروگاه بوشهر پس از دو دهه هنوز نقص عمده دارد، و از همه بدتر روسيه ديگر همان سياست تعديل را در قبال قطعنامه ها ندارد. بيانيه تهران براي روسها ارزشي ندارد و اين تلاش گسترده ديپلماتيك ايران با نگاه سرد روسها مواجه شده است، مدودف يك روز قبل از اجلاس تهران گفت تنها 30 در صد به موثر بودن اجلاس تهران اميدوار است. روسها ديگر ظاهر و باطن به سمت آمريكا چرخيده اند و نشستهاي اوباما و هيلاري كلينتون با مدودوف و پوتين كاملا براي روسها قا نع كننده بوده است .
تنها ونزوئلا مانده است
در بسياي از راهپيمايي هاي جنبش سبز در يكسال گذشته مرگ بر روسيه شنيده مي شد. در راهپيمايي 13 آبان سال گذشته مي شد طرفدارن كم شمار دولت را ديد كه در قبال فرياد مرگ بر روسيه خشمگين مي شدند و شنيده شد كه دولت احمدي نژاد مراتب عذر و تقصير خود را در همان روزها از اين شعار هاي ضد روسي به سفارت روسيه هم رساند. با اين احوال به نظر مي رسد لحن احمدي نژاد و سايتهاي دولتي كه اين اظهارات تازه را منعكس كردند، ملتمسانه است . خبرگزاري فارس پس از جستجو درباره واكنش به حرفهاي ریيس دولت در رسانه هاي روسي، عاقبت به حرف تلخي از پريخادكف مشاور ريس جمهور روسيه رسيده است آن هم در شبكه عرب زبان، تلويزيون دولتي روسيه، اين مشاور ریيس جمهور روسيه مي گويد : سياست دولت روسيه تامين منافع اين كشور است و نه منافع ايران."
اما در یک اظهار نظر رسمی، مشاور سیاست خارجی رییس جمهور روسیه در واکنش به سخنان احمدی نژاد گفت: با عوام فریبی سیاسی نمی توان قدرت را حفظ کرد. در بيانيه سرگئی پريخودکو که توسط سخنگوی کرملين خوانده شد، آمده است:« هيچکس هرگز نتوانسته که با عوام فريبی سياسی قدرت خود را حفظ کند. من اطمينان دارم که تاريخ هزاران ساله ايران خود شاهد اين مدعا است.»اين مقام روسی همچنين تاکيد کرده است :«هرگونه غيرقابل پيش بينی بودن، هرگونه افراط گرايی سياسی، فقدان شفافيت و غير قابل پيگيری کردن در اتخاذ تصميمات مرتبط به جامعه بين المللی که موجبات نگرانی همگانی را فراهم می آورد، برای ما پذيرفتنی نيست.»
به نظر مي رسد با تغيير شرايط ديپلماسي جهاني و تحرك وسيع آمريكا و متحدان اروپاييش براي تحريم گسترده ايران. متحدين "منافعي" دولت احمدي نژاد با خونسردي و در سكوت كناره مي گيرند . دولت تركيه اعلام كرده است كه اگر ايران در مواضع اتمي اش در مساله هسته اي نرمش نشان ندهد ،منزوي خواهد شد. امير قطر هم در اجلاس تهران شركت نكرد. مذاكرات سوريه و آمريكا در جريان است و با اين حساب تنها ونزو ئلا و چاوز مانده است كه مي توان پيش بيني كرد كه چاوز در يك سخنراني همه آنچه تا به حال يك دوستي آتشين به حساب مي آمد را يخ و سرد كند. چاوز در اجلاس تهران حضور نيافت و همين شايد آغاز دوري باشد
تحلیل فضای روابط ایران و روسیه در شرایط امروز
فهیمه روشن
محمود احمدي نژاد در سفر استاني اش به كرمان حرف هايي زد كه تاكيد داشت، مدودف رئيس جمهور روسيه گوش دهد. احمدي نژاد با لحني كه گويي يكي از اعضاي حزب توده از برادر بزرگتر گله مي كند، گفت: "امروز توضيح رفتار مدودف براي ملت ايران از سوي ما مشكل شده است." احمدي نژاد در بخش ديگر گفته هايش به خدمات دولتش به روسيه اشاره كرد و گفت:" قبلا مي گفتند غربيها به ما فشار مي آورند، خب ما هم تحت فشاريم اما اين فشارها باعث نشده كه به اين بهانه عليه منافع روسيه اقدام كنيم ."
دوستي هايي كه بر باد سوار است
شعار مرگ بر روسيه سالهاست كه از فضاي نماز جمعه تهران حذف شده و روسها بيست سال است كه قرارداد بسته اند تا نيروگاه اتمي بوشهر را راه اندازي كنند. در تمام اين دوران روسها شريك استراتژيك ايران بوده اند ،شريكي كه قرار بوده، تا با بهره بردن از منابع اقتصادي ايران از نيروگاه اتمي بوشهر گرفته تا بخش گاز و نفت، در شوراي امنيت و ديپلماسي جهاني از ايران حمايت كنند. البته روابط ايران و روسيه در هيچ برهه اي مانند پنج سال گذشته استراتژيك نبوده است.
دولت اصلاحات سعي در تنش زدايي و رابطه مسالمت آميز با غرب داشت و همين باعث شده بود تا پرونده هسته اي ايران به تحريم نكشد و در همان كش و قوسهاي آژانس اتمي بماند. اما دولت احمدي نژاد با بلند پروازيهاي اتمي و اعلان جنگ ديپلماتيك به اروپا و آمريكا عملا در اردوي مضمحل شده شرق قرار گرفت. اگر شوروي سابق به دلايل ايدئولوژيك از كشورهاي اقماريش حمايت مي كرد، اما روسيه بر جاي مانده از شوروي ديگر نه آن توان شوروي سابق را داشت و نه حكومتي ايدئولوژيك به شمار مي رفت تا فراتر از منافع ملي خود عمل كند. روسها در تمام سالهاي پس از انقراض شوروي عملا سياستي معامله گرا داشتند و بر سر تمام آنچه از نفوذ شوروي مانده بود، بنابر منافع ملي و قدرت گرفتن روبل، حاضر به معامله بودند. روسها حتي حاضر بودند تمام متحدان قديمي را وجه المصالحه امتياز از غرب قرار دهند. رژيم صدام يكي از همين معاملات بود. سكوت روسها در قبال نابودي صدام و دادن اطلاعات غلط به صدام حتي تا شب حمله آمريكا به عراق، باعث شد تا اين ابرقدرت ورشكسته امتيازاتي را در حوزه بالكان و شرق اروپا از غرب دريافت كنند. روسها تا آخرين لحظات به صدام اطمينان دادند كه آمريكا به عراق حمله نخواهد كرد و در صدد نابودي حزب بعث نيست.
احمدي نژاد در سياست رو به سوي منتقدين آمريكا، بادبان سياست خارجي ايران را به سمت روسيه و چين چرخاند. دو عضو دائم شوراي امنيت كه مي توانستند در جلوگيري از صدور قطعنامه هاي تحريمي نقش بازی کنند. دولت احمدي نژاد حتي اين تخيل را نيز داشت كه روسيه قطعنامه ها را وتو كند. اما روسها تنها به تعديل بخش هايي از سه قطعنامه پيشين بسنده كردند. حالا اوضاع و احوال براي اولين بار تغيير كرده و روسها در سمت آمريكا ايستاده اند و احمدي نژاد مي گويد:"مقامات روسيه اجازه ندهند مردم ايران آنها را در صف دشمنان تاريخي خود قرار دهند."
امتيازهايي كه بر باد رفت
بيانيه تهران آخرين تيري است كه نظام پرتاب كرده، تا بلكه بتواند از تحريمي همه جانبه آن هم نه از سوي آمريكا، بلكه شوراي امنيت و سازمان ملل و با اجماع قدرتهاي بزرگ جلوگيري كند . نبودن متحدي در ميان پنج عضو شوراي امنيت كار را به جايي رسانده كه دولت احمدي نژاد از دولتين تركيه و برزيل كه عضو غير دائم و موقت هستند، استمداد كند. به نظر مي رسد تمام امتيازاتي كه دولت احمدي نژاد به روسيه داده است و اتفاقا غير قابل استرداد است، بر باد رفته است. دولت احمدي نژاد بنا بر سياستهاي بلند پروازانه هسته اي عملا درياي خزر را به روسها واگذار كرد و از حق مشاع ايران صرفنظر كرد تا آنجا كه روسها عملا بزرگترين سهم را از درياي خزر بردند و حتي اين درياي بي طرف را جولانگاه ناوگان نظامي خود كردند و به صورت يك طرفه درياي خزر را نظامي اعلام كردند. در اين ميان دولت ايران عملا عقب نشيني كرد و اين حق روسيه را پذيرفت. مسلمانان چچني به واسطه همين ضعف ديپلماتيك هيچ گاه از حمايت ايران برخوردار نشدند، همانگونه كه در چين نيز سركوب قيام مسلمانان از سوي هوادارن دولت احمدي نژاد و روزنامه كيهان مساله اي داخلي تعبير شد. امتيازاتي مانند فروش گاز ارزان به روسيه، چشم پوشي از اخذ هزينه تاخير راه اندازي نيروگاه بوشهر و وابستگي صنايع نظامي به روسيه بدون پشتيباني مطمئن، از امتيازاتي بود كه با گشاده دستي به روسها واگذار شد و در عوض آنچه به دست آمد، تنها وعده هايي بود كه روسها دادند و عملي نكردند. پدافند اس 300 هيچگاه به دست سپاه نرسيد. نيروگاه بوشهر پس از دو دهه هنوز نقص عمده دارد، و از همه بدتر روسيه ديگر همان سياست تعديل را در قبال قطعنامه ها ندارد. بيانيه تهران براي روسها ارزشي ندارد و اين تلاش گسترده ديپلماتيك ايران با نگاه سرد روسها مواجه شده است، مدودف يك روز قبل از اجلاس تهران گفت تنها 30 در صد به موثر بودن اجلاس تهران اميدوار است. روسها ديگر ظاهر و باطن به سمت آمريكا چرخيده اند و نشستهاي اوباما و هيلاري كلينتون با مدودوف و پوتين كاملا براي روسها قا نع كننده بوده است .
تنها ونزوئلا مانده است
در بسياي از راهپيمايي هاي جنبش سبز در يكسال گذشته مرگ بر روسيه شنيده مي شد. در راهپيمايي 13 آبان سال گذشته مي شد طرفدارن كم شمار دولت را ديد كه در قبال فرياد مرگ بر روسيه خشمگين مي شدند و شنيده شد كه دولت احمدي نژاد مراتب عذر و تقصير خود را در همان روزها از اين شعار هاي ضد روسي به سفارت روسيه هم رساند. با اين احوال به نظر مي رسد لحن احمدي نژاد و سايتهاي دولتي كه اين اظهارات تازه را منعكس كردند، ملتمسانه است . خبرگزاري فارس پس از جستجو درباره واكنش به حرفهاي ریيس دولت در رسانه هاي روسي، عاقبت به حرف تلخي از پريخادكف مشاور ريس جمهور روسيه رسيده است آن هم در شبكه عرب زبان، تلويزيون دولتي روسيه، اين مشاور ریيس جمهور روسيه مي گويد : سياست دولت روسيه تامين منافع اين كشور است و نه منافع ايران."
اما در یک اظهار نظر رسمی، مشاور سیاست خارجی رییس جمهور روسیه در واکنش به سخنان احمدی نژاد گفت: با عوام فریبی سیاسی نمی توان قدرت را حفظ کرد. در بيانيه سرگئی پريخودکو که توسط سخنگوی کرملين خوانده شد، آمده است:« هيچکس هرگز نتوانسته که با عوام فريبی سياسی قدرت خود را حفظ کند. من اطمينان دارم که تاريخ هزاران ساله ايران خود شاهد اين مدعا است.»اين مقام روسی همچنين تاکيد کرده است :«هرگونه غيرقابل پيش بينی بودن، هرگونه افراط گرايی سياسی، فقدان شفافيت و غير قابل پيگيری کردن در اتخاذ تصميمات مرتبط به جامعه بين المللی که موجبات نگرانی همگانی را فراهم می آورد، برای ما پذيرفتنی نيست.»
به نظر مي رسد با تغيير شرايط ديپلماسي جهاني و تحرك وسيع آمريكا و متحدان اروپاييش براي تحريم گسترده ايران. متحدين "منافعي" دولت احمدي نژاد با خونسردي و در سكوت كناره مي گيرند . دولت تركيه اعلام كرده است كه اگر ايران در مواضع اتمي اش در مساله هسته اي نرمش نشان ندهد ،منزوي خواهد شد. امير قطر هم در اجلاس تهران شركت نكرد. مذاكرات سوريه و آمريكا در جريان است و با اين حساب تنها ونزو ئلا و چاوز مانده است كه مي توان پيش بيني كرد كه چاوز در يك سخنراني همه آنچه تا به حال يك دوستي آتشين به حساب مي آمد را يخ و سرد كند. چاوز در اجلاس تهران حضور نيافت و همين شايد آغاز دوري باشد
0 comments:
ارسال یک نظر