'برادر بزرگ' در کافی‌نت‌های ایران

نیما اکبرپور

بی‌بی‌سی

کافی‌نت‌ها موظف به نصب دوربین مداربسته و نگهداری تصاویر ضبط‌شده به مدت شش ماه هستند

تا پیش از این برای ورود به کافی‌نت‌ها نیازی به ثبت مشخصات نبود و مراجعه‌کنندگان می‌توانستند به طور ناشناس به سایت‌ها، وبلاگ‌ها و اتاق‌های گپ و گفت‌وگو وارد شوند.

اما پلیس فَتا اخیراً دستورالعملی را ابلاغ کرده که بر اساس آن مراجعه‌کنندگان به این مراکز باید با ارائه کارت شناسایی، مشخصات فردی خود را ارائه دهند.

کافی‌نت‌ها همچنین موظف به نصب دوربین مداربسته و نگهداری تصاویر ضبط‌شده به مدت شش ماه هستند تا بازبینی آنها برای پلیس ممکن شود.

از مفاد دیگر این اطلاعیه ثبت اطلاعات دیگری از جمله روز و ساعت استفاده، IP اختصاص‌ یافته و فایل لاگ وب‌سایت‌ها و صفحات رویت ‌شده است.

رایانه‌های این مراکز باید الزاماً در حالت «کاربر محدود» قرار بگیرند. در چنین حالتی همه درگاه‌های ورودی (Port) به طور نرم‌افزاری بسته می‌شوند و کاربران نمی‌توانند حافظه‌های جانبی مانند فلش‌مموری و کارت‌های جانبی را که در دوربین‌های دیجیتال کاربرد دارند، به رایانه وصل کنند.

همچنین برای ارسال فایل، مسؤول کافی‌نت باید پس از اطمینان از سلامت و آلوده‌نبودن فایل به بدافزار و ویروس، آنها را از روی رایانه مشتری ارسال کند.

محدودیت یا مصونیت؟

پلیس فتا علت این تشدید کنترل و نظارت را «نگرانی‌های شهروندان از سرقت اطلاعات و حساب‌های شخصی» و «تأمین امنیت کاربران و استفاده‌کنندگان» در کافی‌نت‌ها اعلام کرده است.

بی‌تردید بخشی از بندهای این اطلاعیه همچون پاکسازی اطلاعات کاربران پس از اتمام کار و استفاده اجباری از نرم‌افزارهای ضدویروس می‌تواند برای حفظ امنیت کاربران مفید باشد، اما برخی کاربران این قوانین را مصداق ورود به حوزه حریم خصوصی و ثبت اطلاعات شخصی خود از طرف یک نهاد دولتی می‌دانند.

نگاهی به بند بند این مقررات، از جمله نصب دوربین مداربسته، ثبت مشخصات فردی و ساعات استفاده و ممنوعیت استفاده بیش از یک نفر از یک رایانه، نشان می‌دهد که هدف از اجرای این مقررات، کنترل هر بیشتر بر داده‌ها و محتوای رد و بدل شده روی اینترنت است.

استفاده مجرمانه از اینترنت و سیاست

اطلاعیه پلیس فتا سه روز پس از سخنان مشاور قضایی دادستان کل کشور منتشر شده است که نسبت به استفاده «مجرمانه» از اینترنت «مرتبط با انتخابات مجلس» هشدار داده بود.

در جریان اعتراض‌ها به انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۸۸، معترضان تصاویر زیادی را به طور ناشناس روی سایت‌های اینترنتی گذاشتند و با سرویس‌هایی چون یوتیوب و توییتر به دیگران اطلاع‌رسانی کردند. پس از آن بود که محدودیت‌های بیشتری از جمله استفاده از ابزارهای عبور از فیلتر اعمال شد.

در حال حاضر، سایت‌های مسدود شده در ایران روز به روز افزایش پیدا می‌کنند و استفاده از انواع فیلترشکن برای دسترسی به این سایت‌ها روز به روز بیشتر می‌شود؛ هر چند که دولت تمام تلاش خود را برای جلوگیری از فیلترشکن‌ها انجام می‌دهد. در ماه‌های گذشته وی‌پی‌ان‌ها نیز در ایران دچار اختلال شده بودند.

سروان علی نیک‌نفس، سرپرست معاونت تشخیص و پیشگیری پلیس فتا، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اعلام کرده که استفاده از فیلترشکن طبق قانون ممنوع است.

در قوانین ابلاغی به کافی‌نت‌ها هم آمده است که استفاده و در اختیار گذاشتن هر گونه ابزار دسترسی به سایت‌های فیلترشده و حتی معرفی آنها به مشتریان ممنوع است.

بر اساس همین مقررات است که اخیراً در شهرستان بیرجند شش کافی‌نت به علت عدم رعایت نکات امنیتی و استفاده از فیلترشکن تعطیل شده و متصدیان آن به مراجع قضایی اعزام شده‌اند.

وی‌پی‌ان چیست؟

وی‌پی‌ان به عنوان ابزاری که در ایران برای عبور از فیلتر استفاده می‌شود، کاربردی مهم‌ دارد.

وی‌پی‌ان در واقع ابزاری برای خصوصی‌سازی و امنیت تبادل اطلاعات است و سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ حتی برخی نهادهای چون شرکت‌های بیمه، بانک‌ها و دانشگاه‌ها هم جهت تبادل اطلاعات بین بخش‌های خود از آن استفاده می‌کنند. بنابراین ماهیت وی‌پی‌ان، فیلترشکن نیست اما می‌توان از آن به عنوان ابزاری برای عبور از فیلتر استفاده کرد.

آیا استفاده از وی‌پی‌ان بر خلاف قانون است؟

تنها قانون رسمی در این زمینه، قانون جرایم رایانه‌ای است. در قانون جرایم رایانه‌ای اشاره مشخصی به فیلترشکن نشده است.

علیرضا شیرازی مدیر سایت بلاگفا درباره غیرقانونی بودن وی‌پی‌ان در وبلاگ خود می‌نویسد: براساس آنچه در قوانین آمده و به خصوص در مصادیق اعلام‌شده، استفاده از فیلترشکن جرم اعلام نشده است. در واقع فقط انتشار و آموزش روش‌های عبور به عنوان عملکردی مجرمانه ذکر شده است و حداقل براساس آنچه در قوانین آمده است نمی توان فردی را که از فیلترشکن استفاده کرده است مجرم دانست.

با این وجود رضا تقی‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا، استفاده از فیلترشکن را یک اقدام غیرقانونی می‌داند و اعلام کرده که با ورود هر گونه ابزار تازه عبور از اینترنت، راه‌های مبارزه با آن به سرعت ایجاد خواهد شد.

او در عین حال مشکلات قطع وی‌پی‌ان در ایران را متوجه بانک‌های کشور نمی‌داند چرا که پروتکل‌های سیستم بانکی جدا شده است.

با این وجود ایجاد این محدودیت‌ها به اقتصاد داخلی و تجارت با خارج از کشور لطمه خواهد زد چرا که مانع ایجاد ارتباط امن و ارسال داده‌های رمزشده خواهد شد.

فناوری هر روز برای عبور از دایره فیلتر راه‌های تازه‌ای ارائه می‌دهد و محدودیت‌هایی این جنین باعث جلوگیری از دسترسی کاربران به سایت‌های دلخواهشان نخواهد شد. هر چند نهادهای محدودکننده اینترنت در ایران فعلاً می‌توانند با پایین نگاه داشتن سرعت اینترنت برای کاربران مشکلات زیادی ایجاد کنند.

0 comments:

ارسال یک نظر